Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Kole

SŁOWNICZEK PODSTAWOWYCH POJĘĆ WYSTEPUJACYCH W OPINIACH / ORZECZENIACH
WYDAWANYCH PRZEZ
PORADNIE PSYCHOLOGICZNO – PEDAGOGICZNA W KOLE

Analiza i synteza (wzrokowa lub słuchowa) procesy dokonujące się na poziomie mózgowym obejmujące rozkładanie na części i scalanie materiału wzrokowego (obrazki, wyrazy) lub słuchowego (dźwięki, zdania, słowa) w celu budowania całości obrazu/słowa.

Analiza głoskowa umiejętność rozkładania słów na głoski odpowiadające najmniejszym cząstkom języka (fonemom).

Analiza sylabowa umiejętność rozkładania słów na sylaby.

Analizator określenie to oznacza zespół złożonych czynności percepcyjnych i motorycznych obejmujących przetwarzanie przez mózg bodźców zmysłowych. W obrębie analizatora znajdują się: receptor odbierający bodźce, charakterystyczny dla określonego narządu zmysłu (oczy, uszy, mięśnie), droga nerwowa doprowadzająca bodźce do odpowiednich obszarów mózgu oraz ośrodek w mózgu, w którym zachodzą procesy analizy i syntezy. W nomenklaturze psychologiczno – pedagogicznej mówi się o trzech typach analizatorów: wzrokowym, słuchowym i kinestetyczno-ruchowym.

Deficyty rozwojowe zaburzenia rozwoju psychomotorycznego (parcjalne – trudności obejmujące większy obszar funkcjonowania lub fragmentaryczne – obejmujące mniejszy obszar poznawczy), oznaczają wolniejsze tempo rozwoju określonej funkcji.

Dostosowanie wymagań edukacyjnych organizacja procesu dydaktycznego realizowanego przez szkołę, która ma na celu wyrównywanie szans edukacyjnych oraz zapobieganie wtórnym zaburzeniom sfery emocjonalno – motywacyjnej. Obszary dostosowania wymagań: warunki procesu edukacyjnego, zewnętrzna organizacja nauczania oraz warunki sprawdzania wiedzy i umiejętności.

Dysleksja rozwojowa specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu; pojęcie to obejmuje zaburzenie uczenia się czytania (dysleksja), poprawnej pisowni (dysortografia), niski poziom graficzny pisma (dysgrafia).

Funkcje poznawcze zespół procesów, dzięki którym odbieramy informacje z otoczenia; najważniejsze to: uwaga, pamięć, wrażenia, orientacja co do kierunków w przestrzeni i schemacie ciała.

Integracja percepcyjno - motoryczna prawidłowe współdziałanie i rozwój funkcji wzrokowych, słuchowo – językowych i ruchowych.

Inteligencja ogólna obszary werbalnego i niewerbalnego funkcjonowania intelektualnego, które można mierzyć za pomocą testów psychologicznych.

Koordynacja wzrokowo - ruchowa współdziałanie funkcji wzrokowych i ruchowych (oka i ręki).

Lateralizacja jednorodna dominacja czynności ruchowych jednej strony ciała (oko, ręka, noga, ucho) w efekcie dominacji jednej z półkul mózgowych; Mówimy wówczas o lateralizacji prawostronnej lub lewostronnej – ustalenie dominacji ręki i oka powinno nastąpić do siódmego roku życia, gdy dziecko podejmuje naukę pisania.

Lateralizacja skrzyżowana dominacja narządów percepcyjnych i ruchowych (najczęściej dotyczy oka i ręki) po różnych stronach ciała – ten typ lateralizacji jest częsty u dzieci z dysleksją rozwojową.

Lateralizacja nieustalona brak dominacji stronnej ciała (oburęczność, obuoczność), charakterystyczna do 5-6 roku życia Motoryka duża sprawność ruchowa całego ciała (utrzymywanie równowagi i koordynacja ruchów).

Motoryka mała motoryka rąk, sprawność ruchowa rąk, szybkość i precyzja ruchów.

Odchylenia rozwojowe opóźnienia rozwoju w stosunku do ustalonych norm o niewielkim nasileniu objawów i ograniczonym ich zakresie. Z tytułu odchyleń rozwojowych uczniowie otrzymują opinie w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych.

Pamięć mimowolna (mechaniczna) zdolność do zapamiętywania informacji w sposób nieświadomy, bez celowego wysiłku.

Pamięć sekwencyjna zdolność do przyswajania, utrwalania i przypominania sekwencji cyfr, nazw (np. dni tygodnia, pory posiłków itp.).

Pamięć słuchowa zdolność do utrwalania i przypominania informacji dźwiękowej.

Pamięć słuchowa bezpośrednia (pamięć świeża) pozwala zapamiętać i od razu odtworzyć usłyszany tekst.

Pamięć słuchowa operacyjna zdolność do przyswajania, utrwalania i przypominania działań i operacji przechowywanych w pamięci (np. powtarzanie szeregu liter wspak).

Pamięć wzrokowa zdolność do utrwalania i przypominania informacji wizualnej.

Percepcja słuchowa funkcje słuchowo – językowe związane ze słuchem fonemowym oraz umiejętnościami fonologicznymi (analiza i synteza głoskowa i sylabowa), a także pamięcią słuchową; zaburzenia tych funkcji są związane z nieprawidłowym działaniem analizatora słuchowego i mogą objawiać się: trudnością odróżniania podobnych głosek (np. z-s, g-k, d-t), trudnościami w dokonywaniu analizy i syntezy głoskowej słów oraz opuszczaniem lub myleniem liter, końcówek wyrazów, przestawianiem liter, trudnościami w zapisywaniu zmiękczeń, różnicowaniu głosek i-j.

Percepcja wzrokowa funkcje analizy i syntezy wzrokowej materiału konkretnego (obrazków, kształtów) lub abstrakcyjnego (teksty, zdania, wyrazy) oraz pamięć wzrokowa; zaburzenia tych funkcji związane są z nieprawidłowym działaniem analizatora wzrokowego i mogą objawiać się: myleniem liter o podobnym kształcie (a-o, l-t-ł, m-w-n), myleniem liter podobnych ale o różnym kierunku (b-p-g-d, m-w, n-u), gubieniem elementów graficznych liter (ogonki, kreski, kropki), błędami ortograficznymi.

Słuch fonemowy zdolność do różnicowania słowach głosek podobnych w brzmieniu (np. kot – kod).

Specyficzne trudności w uczeniu się specyficzne zaburzenia umiejętności szkolnych, trudności w przyswajaniu treści dydaktycznych, które nie wynikają z obniżonych zdolności intelektualnych, wad rozwojowych, z błędów dydaktycznych szkoły ani z zaniedbań środowiskowych. Z tytułu specyficznych trudności w uczeniu się uczniowie otrzymują opinie w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych.

Sprawność manualna sprawność ruchowa rąk dotycząca czynności graficznych (przede wszystkim pisania, rysowania, malowania); przy obniżeniu sprawności manualnej obserwuje się: późne nabywanie umiejętności ubierania się, zapinania guzików, wiązania sznurowadeł, trudności w posługiwaniu się nożyczkami i obniżoną sprawność grafomotoryczną: osłabioną grafię pisma, wolne tempo pisania, nieestetyczny wygląd zeszytów, dużą męczliwość przy czynnościach graficznych.

Synteza głoskowa umiejętność scalania głosek w słowa.

Synteza sylabowa umiejętność scalania sylab w słowa.

Umiejętności fonologiczne zdolność do operowania cząstkami fonologicznymi: głoskami, sylabami, logotomami.

Zaburzenia orientacji przestrzennej brak orientacji w prawej i lewej stronie ciała oraz w kierunkach w przestrzeni (w lewo, w prawo, wyżej, niżej, w przód, w tył, nad, pod, itd.); związane są z nimi trudności w rysowaniu (niewłaściwe proporcje i rozplanowanie rysunku), czytaniu (przestawianie liter i cząstek wyrazów, przeskakiwanie linijek), w pisaniu (rozplanowanie kartki, mylenie liter i cyfr o podobnych kształtach, pisanie od prawej do lewej strony)

Zaburzenia rozwojowe zaburzenie charakteryzujące się poważnym zniekształceniem funkcjonowania intelektualnego (tj. głębszego stopnia odchylenia od norm rozwojowych), emocjonalnego, społecznego i ruchowego; przykładowe zaburzenia rozwojowe: niedosłyszenie, niedowidzenie, upośledzenie umysłowe, autyzm, niedostosowanie społeczne, zaburzenia zachowania. Z tytułu zaburzeń rozwojowych uczniowie otrzymują orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego celem specjalnej organizacji nauki w zakresie treści, metod i warunków pracy.

 

Opracowała
mgr Halina Nuszkiewicz

Dyrektor Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Kole