Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Kole

Ocenia się, że upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim najczęściej uwarunkowane jest wieloczynnikowo,są w grupie osób niepełnosprawnych umysłowo aż 80% boryka się właśnie   z upośledzeniem w stopniu lekkim.

Upośledzenie jest specyficznym stanem funkcjonowania,  w którym istotnie niższy poziom funkcjonowania intelektualnego współistnieje  z ograniczeniami w zakresie zachowania przystosowawczego (wyrażają się w umiejętnościach poznawczych, społecznych, praktycznych).

Charakterystyka dziecka lekko upośledzonego umysłowo.

Obniżenie rozwoju myślenia do poziomu konkretno – obrazowego:

• brak umiejętności definiowania pojęć abstrakcyjnych,
• w zakresie wnioskowania nieprzekraczanie dedukcyjnego poziomu kl. II, indukcyjnego - kl. II-III, przez analogie – kl. IV,
• zaburzenia abstrahowania i uogólniania, niezdolność syntetycznego ujmowania zdobytych wiadomości i wiązania ich w logiczną całość.

Spostrzeganie – zaburzone, związane z niedojrzałością percepcyjną, ze słabo rozwiniętą funkcją analizy i syntezy:

• spowolniałe,
• niedokładne - globalne ujmowanie faktów, zjawisk, obserwowanych obiektów poznawczych,
• zawężonym zakresie – w tym samym czasie postrzega mniej przedmiotów, niż dziecko z rozwojem prawidłowym,
• trudność ze wzrokowym rozmieszczeniem przedmiotów  w przestrzeni,
• trudność w dostrzeganiu podobieństw i różnic między przedmiotami
• problem z uchwyceniem najistotniejszych cech przedmiotu,
• mała podzielność uwagi, znaczne rozproszenie, problem z dłuższym koncentrowaniem się na określonym przedmiocie lub czynności.

Pamięć:

• słabo rozwinięta,
• trudności z zapamiętywaniem i odtwarzaniem,
• nowy materiał wymaga wielokrotnych powtórzeń,
• zaburzona głównie pamięć logiczna, mniej zaś mechaniczna,
• słaba wierność zapamiętywanych treści, głównie powiązanych logicznie,
• skłonność do zmyśleń i konfabulacji uzupełniających luki pamięciowe.

Myślenie:

• pozostaje w sferze myślenia konkretno-wyobrażeniowego,
• umiejętność  dokonywania pewnych operacji logicznych, takich jak: klasyfikacja, szeregowanie, dodawanie, mnożenie, przyporządkowywanie pod warunkiem odwołania się do konkretu,
• upośledzony rozwój myślenia abstrakcyjnego, brak wyższych form myślenia,
• odwoływanie się do konkretów w procesie myślowym i bazowanie na nich,
• nieudolność syntetycznego ujmowania zdobytych wiadomości  i wiązania ich w logiczna całość, stad ubóstwo wnioskowania i sądów,
• niepewność własnych sądów – rozbieżność między ich werbalizacją a rozumowaniem,
• mała przerzutność myśli, brak umiejętności oderwania się od niej.

Mowa:

• często nieprawidłowa i opóźniona,
• nieprawidłowości w samej artykulacji , jak i jakości wypowiedzi,
• ubogi zasób słów,
• uboga w pojęcia abstrakcyjne, ze względu na trudności  w przyswajaniu i rozumieniu ich sensu,
• trudności z uogólnianiem wypowiadanej myśli,
• mówienie często ułamkami zdań, chętnie posługują się czasownikami i rzeczownikami, a rzadziej przymiotnikami,
• utrudnione rozumienie innych ludzi, szczególnie, gdy dziecko nie ma z nimi bezpośredniego kontaktu, np. teksty nagrane na są z trudem percypowane.

Zaburzenia w sferze motoryki:

• spowolnienie ruchów,
• brak precyzji,
• nieumiejętność wykonywania ruchów równoczesnych,
• brak samodzielności i inicjatywy w działaniu.

Zaburzenia koncentracji uwagi powodują:

• trudności w poznawaniu otoczenia, a także w kształtowaniu trwałych zainteresowań, które mają ogromny wpływ na efekty w nauce. Tylko dobrze rozbudzone zainteresowanie danym przedmiotem lub zjawiskiem prowadzi do dokładnego jego poznania, staje się motywem do zdobycia wiedzy.

Uwaga

• w upośledzeniu umysłowym uwaga jest zaburzona, zwłaszcza jej koncentracja oraz podzielność. Uwaga, skupiona z trudnością, daje się łatwo rozproszyć oraz odwrócić. U osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu lekkim występuje uwaga dowolna dobrze skoncentrowana na materiale konkretnym, lecz krótka i słaba jest koncentracja na treściach abstrakcyjnych i trudnych do zrozumienia, występują trudności w kierowaniu uwagą, ograniczony jest jej zakres, trwałość i podzielność uwagi, jednak wzrastają one wraz z wiekiem.
• Duże zróżnicowanie w zakresie pamięci świeżej, trwałej, mechanicznej. gorsza pamięć logiczna,
• obniżona zdolność koncentracji i trwałości uwagi mimowolnej i dowolnej (jeżeli istnieje).
• Ogólnie obniżone tempo uczenia się.

Emocje :

• sztywne emocje i małe ich zróżnicowanie,
• słabo rozwinięta zdolność opanowywania popędów, 
• niedorozwój uczuć wyższych, związanych z brakiem zdolności do rozumienia pojęć abstrakcyjnych,
• brak przeżyć emocjonalnych, wiążących się z zainteresowaniami i działalnością poznawczą,
• nieadekwatność emocji związana  z nieodróżnianiem spraw istotnych od błahych.

Zachowanie społeczne:

• Dużą rolę odgrywają czynniki pozaorganiczne i pozaintelektualne, a które wiążą się ze społecznym upośledzeniem: odrzuceniem, etykietowaniem, segregacją, jak i ze świadomością własnego upośledzenia.

Cechy różnicujące dzieci lekko upośledzone umysłowo od dzieci prawidłowo rozwijających się:

• słaba kontrola nad afektami - inaczej nad emocjami,
• labilność emocjonalna,( chwiejność emocjonalną , łatwe przechodzenie do stanów skrajnych emocjonalnie, szybkie i częste zmiany emocji. Osoba przejawiająca labilność emocjonalną reaguje nieadekwatnie na bodźce, sytuację)
• zniechęcenie i rezygnacja połączona z płaczliwością, 
• bierność,
• zahamowanie,
• znaczna niepewność siebie,
• mniej lub bardziej nasilona lękliwość,
• obserwuje się również skrajnie przeciwne zachowania:  brak dystansu, lepkość uczuciowa, natrętność.

Zaburzenia zachowania:

• Eretyczne – niestabilne, niezrównoważone,  z przewagą pobudzenia. Nadmiernie ruchliwe, skłonne do afektowanych wybuchów, z równoczesnymi trudnościami w koncentracji uwagi i oznakami nadmiernego zmęczenia.
• Apatyczne – ze zwolnionym tempem  reakcji, biernością, nieśmiałością  i płaczliwością.
• Zwolnione tempo pracy.
• Brak samodzielności, pomysłowości i przemyślanego planu działania.
• Wymagają nadzoru, gdyż z chwilą występowania trudności załamują się i mogą pozostawić pracę niedokończoną.
• Oprócz kontroli wymagają specjalnego bodźca do pracy  w postaci pochwały, zachęty, nagrody a czasem rozkazu.

W większości wypadków są wrażliwe na pochwałę i ta cecha pozwala na uczuciowy stosunek do pracy przez nich wykonywanej.

Trudności szkolne u dzieci upośledzonych w stopniu lekkim:

• słaba orientacja w przestrzeni,
• słaba sprawność grafomotoryczna,
• zaburzony rozwój motoryczny,
• wady wymowy,
• zaburzona koncentracja uwagi,
• mylenie liter podczas czytania,
• słabe rozumienie tekstu,
• słabe rozumienie definicji i reguł,
• zaburzona wyobraźnia przestrzenna,
• trudność w posługiwaniu się pojęciami czasowymi i przestrzennymi,
• brak krytycyzmu,
• impulsywność, agresja, nadpobudliwość psychoruchowa,
• mała samodzielność podczas wykonywania pracy.

Podstawa prawna:

• Osoby upośledzone w stopniu lekkim realizują podstawę nauczania ogólnego. Jednakże program ten musi być dostosowany do indywidualnych możliwości ucznia.
• Nauczyciele poszczególnych przedmiotów opracowują dla ucznia wymagania edukacyjne, które są podstawą oceny jego postępów w nauce.
• Przy ocenie ucznia należy ocenić wkład i wysiłek włożony  w pracę ucznia.
• Po ukończeniu 18. roku życia uczeń ma prawo kontynuować naukę: w gimnazjum do 21. roku życia, w szkole ponadgimnazjalnej do 24. roku życia.
• Otrzymują świadectwa promocyjne i ukończenia szkoły na takim samym druku jak pozostali uczniowie szkoły, z odpowiednią adnotacją.

Zasady nauczania dzieci lekko upośledzonych:

• Należy zadbać o jak najdalej posuniętą korelacje między przedmiotami.
• Nowo wprowadzone wiadomości, umiejętności i postawy łączyć  z już znanymi.
• Stwarzać sytuacje, w której uczeń wykorzystuje jak największą ilość receptorów (modele, wykresy, obrazy, obserwacje, filmy).
• Zwracać uwagę na rzeczy najistotniejsze, na występujące powiązania.
• Stawianie przed uczniami zadań, które mogą wykonać samodzielnie, stwarzać ku temu odpowiednie warunki.
• Uczyć kontroli i samooceny przez porównanie sposobu wykonania  zadania.
• Wykorzystywać wszystkie sytuacje do kształcenia właściwych postaw wobec siebie, pracy, otoczenia.