Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Kole

Jak pomóc uczniowi wybrać dalszy kierunek edukacji

Jak pomóc uczniowi wybrać dalszy kierunek edukacji?
Wielu rodziców uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z zaniepokojeniem
myśli o momencie wyboru dalszej edukacji dziecka, o przyszłości własnych dzieci – co
doradzić dziecku w tak skomplikowanej rzeczywistości, jak ta, w której żyjemy (proces
transformacji ustrojowo-gospodarczej, bezrobocie, niepewność ewolucji sytuacji na rynku
pracy w przyszłości, obawy związane z integracją z Unią Europejską, itp.). Im bardziej
czujemy się niepewni i zagubieni, tym bardziej powinniśmy podejść do rozwiązania problemu
w sposób przemyślany. Najgorsze bowiem, co możemy zrobić, to powiedzieć naszemu
dziecku „rób co chcesz, to twój wybór, to twoja przyszłość”. Jeśli nam dorosłym trudno
odnaleźć się w tej sytuacji, to tym bardziej trudno naszym, nieletnim przecież jeszcze,
dzieciom.

Istnieją czynniki, które powinny zostać wzięte pod uwagę w trakcie podejmowania decyzji
dotyczącej wyboru szkoły ponadgimnazjalnej, uczelni wyższej, czyli wyboru zawodu.
· Najbardziej oczywisty czynnik to oferta kierunków kształcenia proponowana przez
szkoły ponadgimnazjalne i uczelnie wyższe. Zbieranie tego typu informacji, bardzo
często jest jednym z pierwszych kroków podejmowanych przez młodzież w trakcie
podejmowania decyzji o karierze zawodowej. Należy jednak podkreślić, że czynność
ta koniecznie powinna być poprzedzona głęboką refleksją na temat własnej osoby.
· Przed zapoznaniem się z informacjami na temat szkół ponadgimnazjalnych i uczelni
wyższych, syn czy córka powinni:
o rozpoznać swoje zainteresowania,
o „przyjrzeć się” swoim uzdolnieniom i preferencjom zawodowym,
o wnikliwie ocenić swój stan zdrowia.
Czym są uzdolnienia i jak je u własnego dziecka rozpoznać?
Aby to uczynić nie wystarczy jedynie ocenić postępy szkolne dziecka. Uzdolnienia
przejawiają się bowiem nie w ocenach szkolnych, ale w czynnościach – na przykład:
· uzdolnienia wzrokowo-przestrznne ujawniają się na lekcjach geometrii (sposób w jaki
dziecko rysuje figury, zdolność rzutowania figur), geografii (orientacja na mapie),
plastyki (w rysunku martwej natury), w czasie wycieczek (orientacja w terenie),
· uzdolnienia językowe ujawniają się w takich czynnościach jak: pisanie wypracowań,
omawianie lektur szkolnych, tłumaczenie tekstów na język obcy, zdolności
interpersonalne,
· uzdolnienia plastyczne ujawniają się poprzez: umiejętność aranżacji wnętrza, dobór
kolorystyczny ubioru, staranność wykonywanych rysunków, wykresów i schematów,
ciekawe prace plastyczne,
Pomoc w rozpoznaniu uzdolnień można uzyskać u doradcy zawodowego, który dysponuje
odpowiednimi bateriami testów uzdolnień.
Preferencje zawodowe to z kolei skłonność człowieka do pracy w określonym
środowisku zawodowym, wykonywania określonych czynności, posługiwania się
określonymi narzędziami pracy. Do poszczególnych zawodów predysponuje ludzi własna
osobowość oraz wiele czynników wywodzących się z ich otoczenia. Badacze wyróżnili sześć
dominujących typów osobowości zawodowej i sześć odpowiadających im środowisk pracy.
Mieszane typy osobowości powstają z kombinacji typów dominujących. Wyróżnione zostały
następujące typy dominujące:
· typ realistyczny (praca z techniką) - maszyny, urządzenia, budowa, naprawa,
obsługa maszyn i urządzeń, praca w fabrykach, w zakładach poligraficznych, itp.,
· typ badawczy ( książki, teorie, koncepcje naukowe, prowadzenie wykładów i
badań, praca w instytutach badawczych i laboratoriach, praca naukowa na
uczelniach, itp.),
· typ artystyczny (komponowanie, malowanie, aktorstwo, pisarstwo, krytyka
sztuki, historia sztuki, projektowanie budynków, reklama, dekoracja wnętrz,
kształtowanie środowiska, projektowanie ubiorów, kosmetyka, fryzjerstwo,
krawiectwo, itp.),
· typ społeczny (praca z ludźmi) - pomaganie, doradzanie, informowanie,
świadczenie usług, takie zawody jak: lekarz, pielęgniarka, nauczyciel, psycholog,
sprzedawca, kelner, opiekun społeczny, pracownik socjalny, itp.,
· typ przedsiębiorczy (praca polegająca na zarządzaniu i kierowaniu) -
menedżer, prawnik, przedstawiciel handlowy, właściciel firmy, itp.,
· typ konwencjonalny (praca urzędnicza) - praca z danymi, liczbami,
statystykami, zawody: ekonomista, bankowiec, pracownik administracji terenowej
i zakładowej, geodeta, informatyk, księgowa, sekretarka, itp.).
Najprostszym sposobem ustalenia preferencji zawodowych naszego dziecka jest rozmowa
z nim na temat tego, w jakim środowisku chciałoby pracować w przyszłości (np. fabryka,
biuro, praca na powietrzu) oraz jakie czynności chciałoby wykonywać (obsługa maszyn,
pomoc ludziom, świadczenie usług ludziom, opieka nad zwierzętami i przyrodą, praca
z danymi, prowadzenie prac badawczych, zarządzanie biznesem, tworzenie dzieł o walorach
artystycznych, itp.). W przypadku istnienia trudności z ustaleniem preferencji zawodowych
dziecka warto zwrócić się o pomoc do doradcy zawodowego.
Bardzo ważną sprawą, na którą koniecznie trzeba zwrócić uwagę jest ocena stanu zdrowia
dziecka. Chodzi tu o wszelkiego typu przewlekłe schorzenia somatyczne (choroby
przewlekłe, schorzenia narządu wzroku, słuchu, ruchu). Najczęściej spotykane u współczesnej
młodzieży są:
· schorzenia kręgosłupa (skolioza) oraz
· wady wzroku,
· często także występują alergie i astma.
Każda przewlekła choroba somatyczna wiąże się z reguły z szeregiem przeciwwskazań
zdrowotnych, uniemożliwiających naukę i ograniczających wybór zawodu (np.
przeciwwskazanie do ciężkiej pracy fizycznej, do wykonywania pracy w pozycji
wymuszonej, do pracy na wysokości, do pracy przy maszynach w ruchu, do pracy
precyzyjnej, do pracy narażającej na środki toksyczne lub alergeny, do pracy wykonywanej
w zmiennych warunkach klimatycznych, itd.). Z tego właśnie powodu niezbędna jest
wnikliwa ocena predyspozycji fizycznych ucznia. Rodzic dziecka przewlekle chorego
somatycznie, zgłaszając się do poradni psychologiczno-pedagogicznej powinien zabrać ze
sobą komplet dokumentów poświadczających stan zdrowia, dotychczasowy przebieg leczenia
oraz rokowania medyczne.


Doradca zawodowy
mgr Aneta Szabelska